ျမန္မာဘာသာစကားမွာ အနက္အဓိပၸါယ္တခုထက္ပုိတဲ့ ေ၀ါဟာရေတြရွိၿပီး သုံးစြဲတဲ့အခါ နားေထာင္သူအဖုိ႔ အဓိပၸါယ္ေကာက္မလြဲေအာင္ သတိထားသုံးစြဲရတာေတြ ရွိပါတယ္။
ဥပမာ......... “ယုံၾကည္မႈ”။
ယုံၾကည္မႈလုိ႔ ဆုိလုိက္ရင္ တစုံတခုအေပၚ သက္၀င္ယုံၾကည္မႈ (Belief) ဆုိလုိတာ ျဖစ္ႏုိင္သလုိ တဦးနဲ႔ တဦး အျပန္အလွန္ ယုံၾကည္စိတ္ခ်မႈ (Trust)ကုိ ဆုိလုိတာလည္း ျဖစ္ေနႏုိင္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာအေပၚ ယုံၾကည္မႈဟာ သက္၀င္ယုံၾကည္မႈျဖစ္ၿပီး မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းအခ်င္းခ်င္းၾကားက ယုံၾကည္မႈဟာ ယုံၾကည္စိတ္ခ်မႈ ျဖစ္ပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ႏုိင္ငံေရးစကား၀ုိင္းေတြမွာ အဲဒီ ယုံၾကည္မႈ အေၾကာင္းကုိ ကြဲကြဲျပားျပားျဖစ္ေအာင္ ဂ႐ုတစုိက္နဲ႔ ေျပာျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ကုိယ္ေျပာခ်င္တာဟာ အေရးေတာ္ပုံတခုအေပၚ ယုံၾကည္မႈကုိ ေျပာခ်င္တာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ အေရးေတာ္ပုံအတြင္းမွာ အတူတကြပါ၀င္ၾကမယ့္ ရဲေဘာ္ရဲဖက္ အခ်င္းခ်င္းအၾကားက ယုံၾကည္မႈကုိ ေျပာခ်င္တာလား။ နားေထြးသြားႏုိင္တဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ ေ၀ါဟာရ တခုက..... “ယဥ္ေက်းမႈ”။
ယဥ္ေက်းမႈဆုိတာမွာလည္း လူမ်ဳိးတမ်ဳိး၊ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ ( Culture ) နဲ႔ အေျပာအဆုိ၊ အေနအထုိင္၊ အျပဳအမူရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ ( Politeness )ဆုိၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးကြဲျပားပါတယ္။
အေျပာအဆုိ၊ အေနအထုိင္၊ အျပဳအမူရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ (Politeness )မွာေတာင္မွ ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စား ထပ္ခြဲရမယ္လုိ႔ ယူဆမိပါတယ္။
ပထမ တမ်ဳိးက လူအဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ ယဥ္ေက်းတယ္လုိ႔ အစဥ္အလာအရသတ္မွတ္ထားတဲ့ သေကၤတေတြ( etiquette )ပါ။ အဲဒါေတြက ကိုယ့္ထက္အသက္ႀကီးတဲ့လူေတြကုိ ဦး၊ ေဒၚ တပ္ၿပီး ေခၚေ၀ၚတာမ်ဳိး၊ ဘုန္းႀကီးနဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့အခါ ေခၚေ၀ၚသုံးစြဲ ျပဳမူတာမ်ဳိးေတြ၊ သံခင္းတမန္ခင္းေတြနဲ႔ ထိေတြ႕ေျပာဆုိတဲ့အခါ၊ အလွဴပြဲ၊ မဂၤလာပြဲေတြ၊ ဧည့္ခံပြဲေတြတက္ေရာက္တဲ့အခါ ေနရာေဒသအလိုက္ လုိက္ေလ်ာညီေထြ ျပဳမူေျပာဆုိသင့္တယ္လုိ႔ အမ်ားလက္ခံသတ္မွတ္ထားခ်က္ေတြပါ။
ဒုတိယတမ်ဳိးကေတာ့ ပုိၿပီးအဆင့္ျမင့္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမ်ဳိးပါ။ အဲဒါက တဖက္သားအေပၚမွာ ေလးစားမႈ၊ ကုိယ္ခ်င္းစာမႈ တုိ႔ကုိ ျပတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမ်ဳိးပါ။ ဥပမာ ကုိယ့္ေ၀စု ရိကၡာထုပ္ကုိ ကုိယ္မစားပဲ ကုိယ့္ထက္ ငတ္ျပတ္ေနသူကုိ ေကၽြးလုိက္တာမ်ဳိး၊ အတူတကြ ခရီးထြက္လာသူခ်င္းအေပၚမွာ ကူညီေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ဳိး၊ သူတပါးအေပၚမွာ မတရားလူလည္က်ေခါင္းပုံျဖတ္ဖုိ႔ကုိ စက္ဆုတ္မႈမ်ဳိး၊ သူတပါးလြတ္လပ္ခြင့္ကုိ မထိပါးတာမ်ဳိး စတဲ့ အျပဳအမူမ်ဳိးေတြဟာ အယဥ္ေက်းဆုံး အျပဳအမူေတြပါ။ အတုိခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ အယဥ္ေက်းဆုံး အျပဳအမူေတြဟာ ကုိယ္ခ်င္းစာတရားနဲ႔ မွ်မွ်တတ ရွိမႈအေပၚမွာ အရင္းခံပါတယ္။
လူတဦးတေယာက္ (သုိ႔မဟုတ္) အစုအဖြဲ႕တခုဟာ အဆင့္ျမင့္ပညာေတြတတ္ေကာင္း တတ္ေနႏုိင္ပါတယ္။ ေငြေၾကးအရလည္း က်ိက်ိတက္ ခ်မ္းသာေနႏုိင္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ တဖက္ဖက္မွာ လွ်မ္းလွ်မ္းေတာက္ ေအာင္ျမင္ေနႏုိင္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ အာဏာကုိ လက္ကုိင္ရထားတာလည္း ျဖစ္ေနႏုိင္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အဲဒီ လူတဦးတေယာက္ (သုိ႔မဟုတ္) အစုအဖြဲ႕တခုဟာ အျခားလူေတြအေပၚမွာ ကုိယ္ခ်င္းစာစိတ္ေခါင္းပါးၿပီး မွ်မွ်တတ ရွိဖုိ႔ မႀကဳိးစားဘူးဆုိရင္ ဘယ္ေလာက္ပဲ ပညာတတ္တတ္၊ ဘယ္ေလာက္ပဲ ခ်မ္းသာခ်မ္းသာ၊ ဘယ္ေလာက္ပဲ ရာထူးဌာနႏၱရ ႀကီးႀကီး မယဥ္ေက်းသူလုိ႔ပဲ သတ္မွတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီေနရာမွာ ေစာေစာကေျပာတဲ့ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ ( Culture ) အစိတ္အပုိင္းတခုျဖစ္တဲ့ တုိက္ပုံအက်ႌ၊ ေတာင္ရွည္ပုဆုိး၊ ေမာင့္က်က္သေရ ေခါင္းေပါင္း စတဲ့ အဆင္တန္ဆာသက္သက္ကုိ ၀တ္ဆင္ျပ႐ုံနဲ႔ ယဥ္ေက်းသူလုိ႔ သတ္မွတ္လုိ႔မရပါဘူး။ အလားတူပဲ လူႀကီးေရွ႕မွာ ခါးကုန္းသြားတတ္ၿပီး၊ ႏႈတ္ကေန ခ်ဳိသာယဥ္ေက်း ေျပာဆုိတတ္႐ုံမွ်နဲ႔လည္း ယဥ္ေက်းသူလုိ႔ ေျပာလုိ႔ မရျပန္ပါဘူး။
တကယ့္အယဥ္ေက်းဆုံးလူသားဆုိတာက လူသားအခ်င္းခ်င္းအေပၚ ကုိယ္ခ်င္းစာတရားနဲ႔ မွ်မွ်တတ ဆက္ဆံတတ္သူသည္သာလွ်င္ အယဥ္ေက်းဆုံးလူသားလုိ႔ က်ေနာ္ယူဆခ်င္ပါတယ္။
အလားတူ ေနာက္ထပ္ ေ၀ါဟာရတခုကေတာ့...... “႐ုိးတယ္” ဆုိတဲ့ စကားပါ။
႐ုိးတယ္ဆုိတာ ႐ုိးသားတာ (Sincere) ကုိ ေျပာတာျဖစ္ႏုိင္သလုိ၊ အေနအထုိင္ အေတြးအေခၚ မဆန္းျပား မ႐ႈပ္ေထြးျခင္း ( Simple ) ကုိ ဆုိလုိတာျဖစ္ႏုိင္တဲ့အျပင္၊ ႐ုိးအျခင္း၊ ထူျခင္း (Naive) ကုိ ေျပာလုိျခင္းလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
အဲဒီသုံးမ်ဳိးမွာ ႐ုိးသားျခင္းဟာ ေကာင္းမြန္တဲ့ အရည္အေသြးတခုလုိ႔ က်ေနာ္ယူဆပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ႐ုိးသားတယ္ဆုိတာ တဖက္သားကုိ လွည့္ျဖားလုိတဲ့သေဘာ ကင္းစင္လုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ေတြ႕ေလာကမွာ ဘယ္သူမွ လွည့္ျဖားခံရျခင္းကုိ ႏွစ္သက္မယ္မထင္ပါဘူး။ “လက္ေတြ႕ေလာကမွာ” ဆုိတဲ့ စကားကုိ ေရွ႕မွာ ခံထားရျခင္းကေတာ့ “အႏုပညာအရ” လွည့္ျဖားျခင္းလည္း ရွိႏုိင္ေသးလုိ႔ပါပဲ။
အႏုပညာမွာေတာ့ လွည့္ျဖားဆုိတာထက္ တကယ္မရွိတာကုိ ရွိသေယာင္ ဖန္တီးယူျခင္းေတြ ပါ၀င္လုိ႔ပါပဲ။ အဲသည္လုိ လွည့္ျဖားျခင္းကုိေတာ့ အႏုပညာကုိ ခံစားတတ္တဲ့ လူေတြရဲ႕ သေဘာသဘာ၀အရ တကယ္မဟုတ္မွန္းသိသိႀကီးနဲ႔ ႏွစ္သက္ႏုိင္ပါတယ္။
လက္ေတြ႕ေလာကမွာ လွည့္ျဖားျခင္းကေတာ့ အထက္မွာေျပာခဲ့တဲ့ လူအခ်င္းခ်င္းအေပၚမွာ ရွိသင့္တဲ့ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားနဲ႔ မွ်မွ်တတရွိမႈကုိ မေလးစားရာ၊ ေဖာက္ဖ်က္ရာေရာက္တဲ့အတြက္ မယဥ္ေက်းတဲ့ အျပဳအမူလုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လွည့္ျဖားျခင္းသေဘာ ကင္းစင္တဲ့အတြက္ ႐ုိးသားျခင္းဟာ ေကာင္းမြန္တဲ့ အရည္အေသြးတခုလုိ႔ က်ေနာ္ယူဆပါတယ္။
အေနအထုိင္ အေတြးအေခၚ မဆန္းျပား မ႐ႈပ္ေထြးျခင္း (Simple) ျဖစ္ျခင္းကေတာ့ လူတဦးတေယာက္ခ်င္းရဲ႕ ေရြးခ်ယ္ပုိင္ခြင့္ျဖစ္သြားပါၿပီ။ ေကာင္းတယ္ဆုိးတယ္ ေျပာစရာ မရွိေတာ့ပါဘူး။ တုိက္ပုံနဲ႔ ပုဆုိးကုိ ႏွစ္သက္သူက တုိက္ပုံပုဆုိးကုိ ၀တ္ႏုိင္သလုိ၊ ဂ်င္းေဘာင္းဘီနဲ႔ နားသံသီး၀တ္ခ်င္သူကလည္း သူ႕ဘာသာ လြတ္လပ္စြာ ၀တ္ဆင္ႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီေနရာမွာ ငါက တုိက္ပုံ၊ ပုဆုိး၀တ္လုိ႔၊ ငါက ရင္ဖုံးနဲ႔ ခ်ိတ္ထမီ၀တ္လုိ႔ ဂ်င္းေဘာင္းဘီ၊ စကပ္၀တ္တဲ့လူေတြထက္ ပုိၿပီး လူေကာင္းျဖစ္တယ္၊ ပုိၿပီး လူယဥ္ေက်းျဖစ္တယ္လုိ႔ သတ္မွတ္ရင္ မွားယြင္းတယ္လုိ႔ ယူဆပါတယ္။
ေနာက္ဆုံးတခုျဖစ္တဲ့ ႐ုိးအျခင္း ( Naive )ကေတာ့ မေကာင္းတဲ့ အဓိပၸါယ္လုိ႔ သေဘာရပါတယ္။ အတယ္ဆုိမွေတာ့ ဘယ္ေကာင္းပါေတာ့မလဲ။ သူတပါးက ကုိယ့္အေပၚမွာ မမွ်မတလာလုပ္ရင္လည္း ခံရေတာ့မွာကုိး။
က်ေနာ္ငယ္ငယ္က အ ပုံကုိ အလ်ဥ္းသင့္လုိ႔ ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။
က်ေနာ္ သုံးေလးႏွစ္သား အရြယ္က က်ေနာ့္အိမ္ကုိ လာလည္တဲ့ အကုိ၀မ္းကြဲတေယာက္ဟာ အိမ္ကုိ ေရာက္တုိင္း က်ေနာ္ကုိ အနင္းခုိင္းတတ္ပါတယ္။ က်ေနာ္ကလည္း နင္းေပးတာေပါ႔။ နင္းလုိ႔ မိနစ္ ၂၀ ေလာက္ ၾကာၿပီဆုိရင္ အကုိက ေအာက္က အနင္းခံရင္းက က်ေနာ့္ကုိ နင္းခ ေတာင္းပါေတာ့တယ္။ က်ေနာ္ကလည္း အကုိ႔ကုိ နင္းခ ေပးဖုိ႔အတြက္ အေမ့ဆီေျပးၿပီး ပုိက္ဆံေတာင္းပါတယ္။
အေမကေတာ့ ေျပာရွာပါတယ္။ “ငါ႔သားႏွယ္.... အလုိက္တာဟယ္။ နင္က နင္းခ ေပးရမယ့္လူမဟုတ္ဘူး။ တကယ္ေတာ့ နင္က ရ ရမယ့္လူ။” ။ ဒါနဲ႔ က်ေနာ္က အကုိ႔ဆီကုိ ျပန္ေျပးၿပီး က်ေနာ္က နင္းခ ရ ရမယ့္လူ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ျပန္ေျပာျပတယ္။ အကုိက တခါ ရွင္းျပျပန္တယ္။ “ဒီမွာ.... မင္းက ငါ႔အေပၚ တက္နင္းတဲ့သူ။ ငါက အနင္းခံရတဲ့လူ။ ငါ႔မွာ အနင္းလည္းခံရေသးတယ္၊ မင္းကုိလည္း နင္းခ ျပန္ေပးရဦးမယ္ဆုိေတာ့ မင္းတရားသလား” လုိ႔ ျပန္ေမးတယ္။
အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္လည္း အေမ့ဆီကုိ ျပန္ေျပးၿပီး က်ေနာ္သာလွ်င္ နင္းခကုိ ေပးရမယ့္သူ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း အေမ့ကုိ ေနာက္တေခါက္ ရွင္းျပရ ျပန္တာေပါ႔။ ကဲ.... က်ေနာ့္ေမြးသမိခင္အဖုိ႔ေတာ့ သူ႕သားေတာ္ေမာင္ေရႊေသြးဟာ ဒီေလာက္ အူအေနပုံကုိ ဘယ္ေလာက္မ်ား အားမလုိအားမရ ျဖစ္လုိက္ေလမလဲ။
အဲဒါ က်ေနာ္ငယ္ငယ္က ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ပါ။ အခုႀကီးေတာ့လည္း အဲဒီလုိ ႐ုိးအပုံကုိ မေကာင္းမွန္းသိလုိ႔ ျပဳျပင္ေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာေတာ့ ခံရဆဲပါ။
ကဲ......ေရွ႕တပုိ႔စ္တုန္းကလုိပဲ။ က်ေနာ့္ပုိ႔စ္ကုိ ေမးခြန္းေလးတခုနဲ႔ အဆုံးသတ္ လုိက္ပါတယ္။
မိတ္ေဆြအေနနဲ႔ မယဥ္ေက်းဆုံးလုိ႔ ယူဆသတ္မွတ္တဲ့ အျပဳအမူလုပ္ရပ္ဟာ ဘယ္လုိအျပဳအမူလုပ္ရပ္မ်ဳိး ျဖစ္ပါသလဲ။
ဥပမာ......... “ယုံၾကည္မႈ”။
ယုံၾကည္မႈလုိ႔ ဆုိလုိက္ရင္ တစုံတခုအေပၚ သက္၀င္ယုံၾကည္မႈ (Belief) ဆုိလုိတာ ျဖစ္ႏုိင္သလုိ တဦးနဲ႔ တဦး အျပန္အလွန္ ယုံၾကည္စိတ္ခ်မႈ (Trust)ကုိ ဆုိလုိတာလည္း ျဖစ္ေနႏုိင္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာအေပၚ ယုံၾကည္မႈဟာ သက္၀င္ယုံၾကည္မႈျဖစ္ၿပီး မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းအခ်င္းခ်င္းၾကားက ယုံၾကည္မႈဟာ ယုံၾကည္စိတ္ခ်မႈ ျဖစ္ပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ႏုိင္ငံေရးစကား၀ုိင္းေတြမွာ အဲဒီ ယုံၾကည္မႈ အေၾကာင္းကုိ ကြဲကြဲျပားျပားျဖစ္ေအာင္ ဂ႐ုတစုိက္နဲ႔ ေျပာျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ကုိယ္ေျပာခ်င္တာဟာ အေရးေတာ္ပုံတခုအေပၚ ယုံၾကည္မႈကုိ ေျပာခ်င္တာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ အေရးေတာ္ပုံအတြင္းမွာ အတူတကြပါ၀င္ၾကမယ့္ ရဲေဘာ္ရဲဖက္ အခ်င္းခ်င္းအၾကားက ယုံၾကည္မႈကုိ ေျပာခ်င္တာလား။ နားေထြးသြားႏုိင္တဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ ေ၀ါဟာရ တခုက..... “ယဥ္ေက်းမႈ”။
ယဥ္ေက်းမႈဆုိတာမွာလည္း လူမ်ဳိးတမ်ဳိး၊ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ ( Culture ) နဲ႔ အေျပာအဆုိ၊ အေနအထုိင္၊ အျပဳအမူရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ ( Politeness )ဆုိၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးကြဲျပားပါတယ္။
အေျပာအဆုိ၊ အေနအထုိင္၊ အျပဳအမူရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ (Politeness )မွာေတာင္မွ ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စား ထပ္ခြဲရမယ္လုိ႔ ယူဆမိပါတယ္။
ပထမ တမ်ဳိးက လူအဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ ယဥ္ေက်းတယ္လုိ႔ အစဥ္အလာအရသတ္မွတ္ထားတဲ့ သေကၤတေတြ( etiquette )ပါ။ အဲဒါေတြက ကိုယ့္ထက္အသက္ႀကီးတဲ့လူေတြကုိ ဦး၊ ေဒၚ တပ္ၿပီး ေခၚေ၀ၚတာမ်ဳိး၊ ဘုန္းႀကီးနဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့အခါ ေခၚေ၀ၚသုံးစြဲ ျပဳမူတာမ်ဳိးေတြ၊ သံခင္းတမန္ခင္းေတြနဲ႔ ထိေတြ႕ေျပာဆုိတဲ့အခါ၊ အလွဴပြဲ၊ မဂၤလာပြဲေတြ၊ ဧည့္ခံပြဲေတြတက္ေရာက္တဲ့အခါ ေနရာေဒသအလိုက္ လုိက္ေလ်ာညီေထြ ျပဳမူေျပာဆုိသင့္တယ္လုိ႔ အမ်ားလက္ခံသတ္မွတ္ထားခ်က္ေတြပါ။
ဒုတိယတမ်ဳိးကေတာ့ ပုိၿပီးအဆင့္ျမင့္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမ်ဳိးပါ။ အဲဒါက တဖက္သားအေပၚမွာ ေလးစားမႈ၊ ကုိယ္ခ်င္းစာမႈ တုိ႔ကုိ ျပတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမ်ဳိးပါ။ ဥပမာ ကုိယ့္ေ၀စု ရိကၡာထုပ္ကုိ ကုိယ္မစားပဲ ကုိယ့္ထက္ ငတ္ျပတ္ေနသူကုိ ေကၽြးလုိက္တာမ်ဳိး၊ အတူတကြ ခရီးထြက္လာသူခ်င္းအေပၚမွာ ကူညီေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ဳိး၊ သူတပါးအေပၚမွာ မတရားလူလည္က်ေခါင္းပုံျဖတ္ဖုိ႔ကုိ စက္ဆုတ္မႈမ်ဳိး၊ သူတပါးလြတ္လပ္ခြင့္ကုိ မထိပါးတာမ်ဳိး စတဲ့ အျပဳအမူမ်ဳိးေတြဟာ အယဥ္ေက်းဆုံး အျပဳအမူေတြပါ။ အတုိခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ အယဥ္ေက်းဆုံး အျပဳအမူေတြဟာ ကုိယ္ခ်င္းစာတရားနဲ႔ မွ်မွ်တတ ရွိမႈအေပၚမွာ အရင္းခံပါတယ္။
လူတဦးတေယာက္ (သုိ႔မဟုတ္) အစုအဖြဲ႕တခုဟာ အဆင့္ျမင့္ပညာေတြတတ္ေကာင္း တတ္ေနႏုိင္ပါတယ္။ ေငြေၾကးအရလည္း က်ိက်ိတက္ ခ်မ္းသာေနႏုိင္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ တဖက္ဖက္မွာ လွ်မ္းလွ်မ္းေတာက္ ေအာင္ျမင္ေနႏုိင္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ အာဏာကုိ လက္ကုိင္ရထားတာလည္း ျဖစ္ေနႏုိင္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အဲဒီ လူတဦးတေယာက္ (သုိ႔မဟုတ္) အစုအဖြဲ႕တခုဟာ အျခားလူေတြအေပၚမွာ ကုိယ္ခ်င္းစာစိတ္ေခါင္းပါးၿပီး မွ်မွ်တတ ရွိဖုိ႔ မႀကဳိးစားဘူးဆုိရင္ ဘယ္ေလာက္ပဲ ပညာတတ္တတ္၊ ဘယ္ေလာက္ပဲ ခ်မ္းသာခ်မ္းသာ၊ ဘယ္ေလာက္ပဲ ရာထူးဌာနႏၱရ ႀကီးႀကီး မယဥ္ေက်းသူလုိ႔ပဲ သတ္မွတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီေနရာမွာ ေစာေစာကေျပာတဲ့ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ ( Culture ) အစိတ္အပုိင္းတခုျဖစ္တဲ့ တုိက္ပုံအက်ႌ၊ ေတာင္ရွည္ပုဆုိး၊ ေမာင့္က်က္သေရ ေခါင္းေပါင္း စတဲ့ အဆင္တန္ဆာသက္သက္ကုိ ၀တ္ဆင္ျပ႐ုံနဲ႔ ယဥ္ေက်းသူလုိ႔ သတ္မွတ္လုိ႔မရပါဘူး။ အလားတူပဲ လူႀကီးေရွ႕မွာ ခါးကုန္းသြားတတ္ၿပီး၊ ႏႈတ္ကေန ခ်ဳိသာယဥ္ေက်း ေျပာဆုိတတ္႐ုံမွ်နဲ႔လည္း ယဥ္ေက်းသူလုိ႔ ေျပာလုိ႔ မရျပန္ပါဘူး။
တကယ့္အယဥ္ေက်းဆုံးလူသားဆုိတာက လူသားအခ်င္းခ်င္းအေပၚ ကုိယ္ခ်င္းစာတရားနဲ႔ မွ်မွ်တတ ဆက္ဆံတတ္သူသည္သာလွ်င္ အယဥ္ေက်းဆုံးလူသားလုိ႔ က်ေနာ္ယူဆခ်င္ပါတယ္။
အလားတူ ေနာက္ထပ္ ေ၀ါဟာရတခုကေတာ့...... “႐ုိးတယ္” ဆုိတဲ့ စကားပါ။
႐ုိးတယ္ဆုိတာ ႐ုိးသားတာ (Sincere) ကုိ ေျပာတာျဖစ္ႏုိင္သလုိ၊ အေနအထုိင္ အေတြးအေခၚ မဆန္းျပား မ႐ႈပ္ေထြးျခင္း ( Simple ) ကုိ ဆုိလုိတာျဖစ္ႏုိင္တဲ့အျပင္၊ ႐ုိးအျခင္း၊ ထူျခင္း (Naive) ကုိ ေျပာလုိျခင္းလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
အဲဒီသုံးမ်ဳိးမွာ ႐ုိးသားျခင္းဟာ ေကာင္းမြန္တဲ့ အရည္အေသြးတခုလုိ႔ က်ေနာ္ယူဆပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ႐ုိးသားတယ္ဆုိတာ တဖက္သားကုိ လွည့္ျဖားလုိတဲ့သေဘာ ကင္းစင္လုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ေတြ႕ေလာကမွာ ဘယ္သူမွ လွည့္ျဖားခံရျခင္းကုိ ႏွစ္သက္မယ္မထင္ပါဘူး။ “လက္ေတြ႕ေလာကမွာ” ဆုိတဲ့ စကားကုိ ေရွ႕မွာ ခံထားရျခင္းကေတာ့ “အႏုပညာအရ” လွည့္ျဖားျခင္းလည္း ရွိႏုိင္ေသးလုိ႔ပါပဲ။
အႏုပညာမွာေတာ့ လွည့္ျဖားဆုိတာထက္ တကယ္မရွိတာကုိ ရွိသေယာင္ ဖန္တီးယူျခင္းေတြ ပါ၀င္လုိ႔ပါပဲ။ အဲသည္လုိ လွည့္ျဖားျခင္းကုိေတာ့ အႏုပညာကုိ ခံစားတတ္တဲ့ လူေတြရဲ႕ သေဘာသဘာ၀အရ တကယ္မဟုတ္မွန္းသိသိႀကီးနဲ႔ ႏွစ္သက္ႏုိင္ပါတယ္။
လက္ေတြ႕ေလာကမွာ လွည့္ျဖားျခင္းကေတာ့ အထက္မွာေျပာခဲ့တဲ့ လူအခ်င္းခ်င္းအေပၚမွာ ရွိသင့္တဲ့ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားနဲ႔ မွ်မွ်တတရွိမႈကုိ မေလးစားရာ၊ ေဖာက္ဖ်က္ရာေရာက္တဲ့အတြက္ မယဥ္ေက်းတဲ့ အျပဳအမူလုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လွည့္ျဖားျခင္းသေဘာ ကင္းစင္တဲ့အတြက္ ႐ုိးသားျခင္းဟာ ေကာင္းမြန္တဲ့ အရည္အေသြးတခုလုိ႔ က်ေနာ္ယူဆပါတယ္။
အေနအထုိင္ အေတြးအေခၚ မဆန္းျပား မ႐ႈပ္ေထြးျခင္း (Simple) ျဖစ္ျခင္းကေတာ့ လူတဦးတေယာက္ခ်င္းရဲ႕ ေရြးခ်ယ္ပုိင္ခြင့္ျဖစ္သြားပါၿပီ။ ေကာင္းတယ္ဆုိးတယ္ ေျပာစရာ မရွိေတာ့ပါဘူး။ တုိက္ပုံနဲ႔ ပုဆုိးကုိ ႏွစ္သက္သူက တုိက္ပုံပုဆုိးကုိ ၀တ္ႏုိင္သလုိ၊ ဂ်င္းေဘာင္းဘီနဲ႔ နားသံသီး၀တ္ခ်င္သူကလည္း သူ႕ဘာသာ လြတ္လပ္စြာ ၀တ္ဆင္ႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီေနရာမွာ ငါက တုိက္ပုံ၊ ပုဆုိး၀တ္လုိ႔၊ ငါက ရင္ဖုံးနဲ႔ ခ်ိတ္ထမီ၀တ္လုိ႔ ဂ်င္းေဘာင္းဘီ၊ စကပ္၀တ္တဲ့လူေတြထက္ ပုိၿပီး လူေကာင္းျဖစ္တယ္၊ ပုိၿပီး လူယဥ္ေက်းျဖစ္တယ္လုိ႔ သတ္မွတ္ရင္ မွားယြင္းတယ္လုိ႔ ယူဆပါတယ္။
ေနာက္ဆုံးတခုျဖစ္တဲ့ ႐ုိးအျခင္း ( Naive )ကေတာ့ မေကာင္းတဲ့ အဓိပၸါယ္လုိ႔ သေဘာရပါတယ္။ အတယ္ဆုိမွေတာ့ ဘယ္ေကာင္းပါေတာ့မလဲ။ သူတပါးက ကုိယ့္အေပၚမွာ မမွ်မတလာလုပ္ရင္လည္း ခံရေတာ့မွာကုိး။
က်ေနာ္ငယ္ငယ္က အ ပုံကုိ အလ်ဥ္းသင့္လုိ႔ ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။
က်ေနာ္ သုံးေလးႏွစ္သား အရြယ္က က်ေနာ့္အိမ္ကုိ လာလည္တဲ့ အကုိ၀မ္းကြဲတေယာက္ဟာ အိမ္ကုိ ေရာက္တုိင္း က်ေနာ္ကုိ အနင္းခုိင္းတတ္ပါတယ္။ က်ေနာ္ကလည္း နင္းေပးတာေပါ႔။ နင္းလုိ႔ မိနစ္ ၂၀ ေလာက္ ၾကာၿပီဆုိရင္ အကုိက ေအာက္က အနင္းခံရင္းက က်ေနာ့္ကုိ နင္းခ ေတာင္းပါေတာ့တယ္။ က်ေနာ္ကလည္း အကုိ႔ကုိ နင္းခ ေပးဖုိ႔အတြက္ အေမ့ဆီေျပးၿပီး ပုိက္ဆံေတာင္းပါတယ္။
အေမကေတာ့ ေျပာရွာပါတယ္။ “ငါ႔သားႏွယ္.... အလုိက္တာဟယ္။ နင္က နင္းခ ေပးရမယ့္လူမဟုတ္ဘူး။ တကယ္ေတာ့ နင္က ရ ရမယ့္လူ။” ။ ဒါနဲ႔ က်ေနာ္က အကုိ႔ဆီကုိ ျပန္ေျပးၿပီး က်ေနာ္က နင္းခ ရ ရမယ့္လူ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ျပန္ေျပာျပတယ္။ အကုိက တခါ ရွင္းျပျပန္တယ္။ “ဒီမွာ.... မင္းက ငါ႔အေပၚ တက္နင္းတဲ့သူ။ ငါက အနင္းခံရတဲ့လူ။ ငါ႔မွာ အနင္းလည္းခံရေသးတယ္၊ မင္းကုိလည္း နင္းခ ျပန္ေပးရဦးမယ္ဆုိေတာ့ မင္းတရားသလား” လုိ႔ ျပန္ေမးတယ္။
အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္လည္း အေမ့ဆီကုိ ျပန္ေျပးၿပီး က်ေနာ္သာလွ်င္ နင္းခကုိ ေပးရမယ့္သူ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း အေမ့ကုိ ေနာက္တေခါက္ ရွင္းျပရ ျပန္တာေပါ႔။ ကဲ.... က်ေနာ့္ေမြးသမိခင္အဖုိ႔ေတာ့ သူ႕သားေတာ္ေမာင္ေရႊေသြးဟာ ဒီေလာက္ အူအေနပုံကုိ ဘယ္ေလာက္မ်ား အားမလုိအားမရ ျဖစ္လုိက္ေလမလဲ။
အဲဒါ က်ေနာ္ငယ္ငယ္က ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ပါ။ အခုႀကီးေတာ့လည္း အဲဒီလုိ ႐ုိးအပုံကုိ မေကာင္းမွန္းသိလုိ႔ ျပဳျပင္ေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာေတာ့ ခံရဆဲပါ။
ကဲ......ေရွ႕တပုိ႔စ္တုန္းကလုိပဲ။ က်ေနာ့္ပုိ႔စ္ကုိ ေမးခြန္းေလးတခုနဲ႔ အဆုံးသတ္ လုိက္ပါတယ္။
မိတ္ေဆြအေနနဲ႔ မယဥ္ေက်းဆုံးလုိ႔ ယူဆသတ္မွတ္တဲ့ အျပဳအမူလုပ္ရပ္ဟာ ဘယ္လုိအျပဳအမူလုပ္ရပ္မ်ဳိး ျဖစ္ပါသလဲ။
.jpg)
8 comments:
လူအ ေလး ေမာင္ေရႊေပါ တေယာက္ေတာ႔ ေမးခြန္းေတြခ်ည္း လိွမ္႕ေမးေနပါတယ္ဗ်ိဳ႔.. အင္း ဖတ္မိမွေတာ႔ ေျဖရေတာ႔မယ္။
ခ်ိဳသင္းအဖို႔မွာေတာ႔ မယဥ္ေက်းဆုံးလို႔ ထင္ၿပီး စိတ္ထဲအရြံရွာဆုံး၊ ၾကားရ ျမင္ရတာေတာင္ အရွက္ဆုံး ျဖစ္မိတာက ကိုယ္႔ဘာသာတရားကို ေစာ္ကားတဲ႔ အျပဳအမူပါ။
ဥပမာ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ကို ေစာ္ကားတာပါ။ ေျပာမဲ႔သာ ေျပာရတာပါ။ တခ်ိဳ႔မ်ားေတာ႔ သံဃာေတာင္ လူျမင္ကြင္းမွာ ရုိက္ႏွက္သတ္ျပ ေနတာမ်ိဳး။
အဲဒါကို ေတြ႔တိုင္း ေအာ္ဂလီဆန္တယ္၊ ျမင္ရတာေတာင္ ရွက္ပါတယ္။
လာလည္ဖတ္ရွဳမိပါတယ္ကိုေပါရွင္။
ခုမွမွတ္ခ်က္ေပးမိတယ္။
ကြ်န္မအေနနဲ ့ေတာ့မယဥ္ေက်းဘူးဆိုတာကိုဘာနဲ ့တိုင္းမလဲတိုတာက ကြ်န္မရဲ့ကိုယ္ပိုင္အေတြးေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ေ၀မွခ်င္တာေလးပါရွင္။ ကြ်န္မရဲ့အႀကံေပးဆရာ(အဂၤလန္နိုင္ငံသား၊ စေကာ့လူမ်ိဳး) ေျပာျပတာပါ။ လူေတြအေပၚမွ judgemental attitude နဲ ့ေျပာဆိုဆက္ဆံတာကို သူတို ့ကမယဥ္ေက်းဘူးလို ့ယူဆပါတယ္တဲ့။ ျမန္မာလိုေတာ့ဘာေခၚလဲမသိဘူး။ သူတဖက္သားကို ဘယ္လိုလူစားျဖစ္တယ္လို ့တံဆိပ္ကပ္ေပးတတ္တဲ့အက်င့္ကို မယဥ္ေက်းတဲ့အက်င့္လို ့ေျပာပါတယ္။ ေက်းဇူးပါ.။
ပထမဆုံးေျဖခြင္႔ရလို႔ ဝမ္းသာဂုဏ္ယူပါတယ္....လုို႔ ဦးစြာ ေျပာၾကားပါရေစ..
ေလာကမွာ ဘာပဲလုပ္လုပ္..လုပ္သမွ်ကို သက္ဝင္ယုံၾကည္ဖို႔လုိသလို...လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ္အခ်င္းခ်င္းမွာလဲ အျပန္အလွန္ယုံၾကည္ဖို႔.. အရမ္းအေရးၾကီးပါတယ္....
အဲဒီလုိ.ယုံၾကည္ဖို႔ဆိုတာကလဲ...နွစ္ဦးနွစ္ဖက္လုံး ရုိးသားမွဳနဲ႔ နားလည္မွဳ ရွိမွ ျဖစ္မွာပါ... တဖက္က ရုိးသားမွဳရွိျပီး..က်န္တဖက္က မရုိးသားဘူးဆုိရင္..ရုိးသားသူက ရုိးအ သလို ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္...
ယဥ္ေက်းမွဳမွာလဲ.. အေပၚယံယဥ္ေက်းမွဳနဲ႔ စိတ္တြင္း ယဥ္ေက်းမွဳရယ္လုိ႔ နွစ္မ်ိဳး နွစ္စားရွိပါတယ္... အေပၚယံယဥ္ေက်းမွဳက ဟန္ေဆာင္က်င္႔သုံးလို႔ ရေပမဲ႔.. စိတ္တြင္းယဥ္ေက်းမွဳက.. ေရရွည္ဟန္ေဆာင္လို႔ မရပါဘူး... တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ တုိက္ိဆိုင္မွဳ ေလာကဓံတရားနဲ႔ေတြ႔ရင္.. ဘြားကနဲ ျမင္ၾကရမွာပါ.....
အေပၚယံ ဝတ္စားဆင္ယင္မွဳ အေျပာအဆုိကို ၾကည္႔ျပီး လူတေယာက္ကို တန္ဖိုးျဖတ္လို႔မရပါဘူး... တကယ္႔ အနွစ္သာရ တန္ဖိုးက လူတေယာက္ရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ပါ...
ဘယ္လို အေျခအေနျဖစ္ျဖစ္.. ဘယ္လုိအရာေတြနဲ႔ ေသြးေဆာင္ေသြးေဆာင္... အမွန္တရားဖက္က မယိမ္းမယုိင္ ရပ္တည္ေနသူ... ေဝဖန္ေထာက္ျပသူဟာ..လူ႔အဖိုးတန္ပါပဲ...
ကိုေပါရဲ႕ ေမးခြန္းကို ေျဖပါမယ္....
မယဥ္ေက်းဆုံးလုိ႔ သတ္မွတ္ရမယ္႔ အျပဳအမူ လုပ္ရပ္က.... ကိုယ္က်ိဳးအတြက္ပဲၾကည္႔ျပီး.. ဘယ္သူေသေသ ငေတမာရင္ ျပီးေရာ ဆိုတဲ႔.. ေမြးမိခင္ မ်က္နွာေတာင္ မေထာက္ထားတတ္တဲ႔.. ရုိင္းစုိင္း ယုတ္မာတဲ႔...လူတန္းစားေတြပါပဲ..........။
ေမာသြားျပီ...............။
ေဆာ္ရီး ကိုေပါေရ... ပထမဆုံးထင္တာ ...ေရးတာ ရွည္ေတာ႔ တတိယ ျဖစ္သြားတယ္....
ဟီဟီး.. ေတာက္၄ နဲ႔ အစ္ကို႔ဆီေျပးလိုက္ အေမ႔ဆီေျပးေမးလိုက္လုပ္ေနတဲ႔ ကေလးေလးကို မ်က္လံုးထဲျမင္ေယာင္သား။ ရွင္းျပသြားတာေလးေတြ သိပ္ကိုတန္ဖိုးရွိတယ္။
ဖတ္မိေတာ႔ ေမးခြန္းေျဖရဦးမေပါ႔။ မယဥ္ေက်းဆံုးလုပ္ရပ္လို႔ က်ေနာ္ခံယူတာကေတာ႔ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားကင္းမဲ႔တာပဲ။ (ကိုယ္ျဖတ္သန္းလာရတဲ႔ ဘ၀အေပၚလိုက္ျပီး ႏွစ္သက္သလို သေဘာထားကြဲလြဲႏိုင္ပါတယ္)
လွလုိက္တဲ့ ပုိ႕စ္၊ လွလုိက္တဲ့ အေရးအသား၊ ေကာင္းလုိက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာ။ ျငင္းခ်က္ထုတ္စရာ မေကာင္းေအာင္ကုိ ေကာင္းပါတယ္။
အကုိေရ မယဥ္ေက်းဆုံးဘူးဆုိတာကုိ က်ေနာ္အျမင္ေျပာရရင္ေတာ့ လူကုိ လူအခ်င္းခ်င္း မသိတတ္တာ အဓိက လူသားတေယာက္ျဖစ္ျပီး ထမ္းေဆာင္ရမဲ့ တာ၀န္ကုိ ေမ့တာဟာ မယဥ္ေက်းပါဘူး
ကိုမစၥတာေပါ၊ ရွယ္မိုက္ေသာပို႔စ္ ျဖစ္သည္ (ရွယ္မိုက္ေသာ ေနရာတြင္ အလြန္ေကာင္းေသာ ဟုဖတ္ပါ :p)
က်ေနာ့္စိတ္ထဲမွာ မယဥ္ေက်းဆံုးက ပို႔စ္ဖတ္ၿပီး ေကာ္မန္႔မေရးတာပဲဗ် (ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္ဟာ ေတာ္ေတာ္ယဥ္ေက်းတဲ့လူျဖစ္သြားၿပီ.. =p)
Post a Comment